Анатолий Баранов ДЕСКРИПТОРНАЯ ТЕОРИЯ МЕТАФОРЫ S TUD I A P HIL O L O GI CA Анатолий Баранов ДЕСКРИПТОРНАЯ ТЕОРИЯ МЕТАФОРЫ Анатолий Баранов доктор филологических наук, профессор зав. отделом экспериментальной лексикографии Института русского языка РАН Специалист в области лингвистической семантики, лексикологии, прикладной лингвистики, политической лингвистики, фразеологии и фразео графии, лингвистической экспертизы. <...> Автор учебников «Введение в прикладную лингвистику» (М., 2000 — 1-е изд.), «Лингвистическая экспертиза текста» (М., 2007 — 1-е изд.), «Основы фразеологии» (М., 2013 — 1-е изд.; в соавторстве с Д. О. Добровольским), монографий «Политический дискурс: методы анализа тематической структуры и метафорики» (М., 2004; в соавторстве с О. В. Михайловой, Г. А. Сатаровым, Е. А. Шиповой), «Аспекты теории фразеологии» (М., 2008; в соавторстве с Д. О. Добровольским) и словарей «Русская политическая метафора (материалы к словарю)» (М., 1991; в соавторстве с Ю. Н. Карауловым), «Дискурсивные слова русского языка» (М., 1998; в соавторстве с Д. <...> ЧАСТЬ I КОНЦЕПТУАЛЬНЫЙ АППАРАТ ДЕСКРИПТОРНОЙ ТЕОРИИ МЕТАФОРЫ Глава 1. <...> «Я говорил, что съезд собрался для рассмотрения попытки государственного переворота, а закончится снятием председателя Верховного Совета». <...> После этой короткой реплики мрачный председатель вернулся в президиум, где и просидел молча до позднего воскресного вечера. <...> Воронов, занявший место председателя, в поисках контакта делал все для того, чтобы вести себя безупречно. <...> «Московский Комсомолец», 28.09.1990); <…> сегодня наше общество хромает на обе ноги. <...> а. <…> можно так загнать клячу истории, что потом не пересядешь ни на каких рысаков. <...> СОЧЕТАЕМОСТЬ МЕТАФОРИЧЕСКИХ МОДЕЛЕЙ 69 (5) — Вы конструировали механизм, чтобы получить от него ответ: как быть? <...> И выбросила машина писателя с родной земли подальше, в USA, в штат Вермонт. <...> 33 «It comes in the form of metaphor that we may not even notice as a metahpor» [Lakoff 1986: 28]. <...> «Московский комсомолец», 23.07.2003); Как сказал Надеждин, сегодня бизнес <...>
Дискрепторная_теория_метафоры.pdf
РОССИЙСКАЯ АКАДЕМИЯ НАУК
ИНСТИТУТ РУССКОГО ЯЗЫКА им. В. В. ВИНОГРАДОВА
А. Н. Баранов
ДЕСКРИПТОРНАЯ
ТЕОРИЯ МЕТАФОРЫ
Я ЗЫКИ СЛАВЯНСКОЙ КУЛЬТУРЫ
МОСКВА 2014
Стр.4
80/81
81
24
()
14-04-16020
:
- . , . .
- . .
. . .
24
. .
. — .:
, 2014. — 632 . — (Studia philologica).
ISBN 978-5-9905856-7-6
,
.
:
.
.
,
.
.
,
. ,
, .
( ) ( — Wende
Periode) .
. .
,
.
80/81
81
« » (1947 .)
ISBN 978-5-9905856-7-6
© . . , 2014
© , 2014
,
.
Стр.5
ОГЛАВЛЕНИЕ
: ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
I.
1.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
1.1. . . . . . . . . . . . . . . . .27
1.2. « »
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
1.3.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
1.4. . . . . . . . . . . . .48
1.5.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
2.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63
2.1. «»
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63
2.2. -:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
2.3. -
- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
2.4. -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83
2.5.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90
3. «»
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93
3.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93
3.2. . . . . . . . . . . . . . . . .94
Стр.6
6
ОГЛАВЛЕНИЕ
3.3. . . . . . . . . . .97
3.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . .98
II.
4. « »
. . . . . . . . . . . . . . . . . .109
4.1. « »
: . . . . . . . . . . . . .109
4.2.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
4.3.
« » . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
4.4.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138
5.
(I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155
5.1.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155
5.2. . . . . . . . . . . . . . . . . .158
5.3.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161
5.4. . . . . .166
5.5.
. . . . . . . .170
5.6.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174
6.
(II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176
6.1. «
» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176
6.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177
6.3.
2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178
6.4. ,
2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182
6.5.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194
Стр.7
ОГЛАВЛЕНИЕ
7
6.6. :
1 2 . . . . .199
6.7.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206
6.8.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212
7.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214
7.1. . . . . . .214
7.2. :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .216
7.3.
17 1998 .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .218
7.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225
7.5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233
7.6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .234
III.
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .243
8.
. . . . . . . . . . . . . . . . . .246
8.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .246
8.2. . . . . .247
8.3.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250
8.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .251
8.4.1. Musik — . . . . . . . . . . .251
8.4.2. Weg — . . . . . . . . . . . . . . .254
8.4.3. TheaTer — 1
8.4.4. krankheiT — . . . . . . . .257
8.4.5. sporT —
8.5.
. . . . . . . . . . .256
. . . . . . . . . . . . .259
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .261
Стр.8
8
ОГЛАВЛЕНИЕ
9.
«»
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262
10.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .269
10.1. - . . . . . . . . . . . . . . . . .269
10.2. - . . . . . . . . . . . . .272
10.3. . . . . . . . . . . . . . .273
11.
. . . .274
11.1.
. . . . . . . . . . . . . . . .274
11.2.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .277
11.3.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .316
12. -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .319
12.1. - . . . . . . . .319
12.2. - . . . .321
12.3. . . . . . . . . . . . . . .332
13. -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335
13.1. -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335
13.2. -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .336
13.3. . . . . . . . . . . . . . .349
14. -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .351
14.1. - . . . . . . .351
14.2. - . . . .352
14.3. . . . . . . . . . . . . . .367
Стр.9
ОГЛАВЛЕНИЕ
9
15. -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .369
15.1. - . . . . . . . . . . .369
15.2. - . . . . . . . .369
15.3. . . . . . . . . . . . . . .375
16. -
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .377
16.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
16.2. - . . . . . . . . . . .377
16.3. - . . . . . . . .380
16.4. . . . . . . . . . . . . . .399
17.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .402
17.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402
17.2. . . . . . . . . . . . . . . . . 402
17.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
17.4. — :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418
18. :
( )
IV.
«»
19.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .429
19.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
19.2.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
19.3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434
19.4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
19.5.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
19.6. ,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
. . . . . . . . . . . . . .421
Стр.10
10
ОГЛАВЛЕНИЕ
19.6.1. - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
19.6.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
19.6.3. . . . . . . . . . . . . . . 445
19.6.4. - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447
19.6.5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449
19.6.6. . . . . . . . . . . . . . . . 451
19.6.7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
19.6.8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
19.6.9. - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
19.6.10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
19.6.11. - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
19.6.12. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
19.6.13. - (, ,
)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
19.7. , «» . . . . . 460
19.8.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464
20. . :
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .477
20.1. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477
20.2.
« » «»: . . . . . . . . . 478
20.3.
«» « » . . . . . . 484
20.4. . . . . . . . . . . . . . . . 497
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .502
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .505
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .513
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547
3. (-) . . . . . . . . . 589
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .617
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .625
Стр.11