УДК 008(075.8)
ББК 71а73
К90
Автор-составитель:
Г. И. Королева-Конопляная — доктор политических наук, профессор.
Рецензенты:
Я. О. Дзыга — доктор филологических наук, профессор кафедры
литературы Федерального государственного бюджетного образовательного
учреждения высшего образования «Московский государственный институт
культуры»;
И. И. Лисович — доктор культурологии, доцент, профессор кафедры
маркетинга и рекламных коммуникаций в социокультурной сфере Московского
международного университета.
К90
Культурология: Хрестоматия / Авт.-сост. Г. И. Королева-Конопляная.
— 3-е изд. — М.: Издательско-торговая
корпорация «Дашков и К°», 2021. — 1080 с.
ISBN 978-5-394-04339-0
Хрестоматия — это особый вид учебного пособия. Оно ориентирует
прежде всего на самостоятельную работу обучающегося, углублённое
изучение дисциплины. Хрестоматия состоит из двух частей.
Теоретическая часть включает в себя широкий спектр произведений:
от древних философских трактатов, классических произведений
до работ современных авторов. Историческая часть знакомит читателей
с литературными произведениями Древнего Востока, Античности,
Европы и России. В приложении представлены некоторые
образцы произведений художественной культуры.
Для студентов бакалавриата и специалитета, изучающих дисциплину
«Культурология», а также преподавателей гуманитарных
дисциплин.
ISBN 978-5-394-04339-0
2
© Королева-Конопляная Г. И., 2018
© ООО «ИТК «Дашков и К°», 2018
Стр.2
СОДЕРЖАНИЕ
ПРЕДИСЛОВИЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Часть I. ТЕОРЕТИЧЕСКАЯ КУЛЬТУРОЛОГИЯ
Марк Туллий Цицерон. ТУСКУЛАНСКИЕ БЕСЕДЫ. . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Джамбаттиста Вико. ОСНОВАНИЯ НОВОЙ НАУКИ
ОБ ОБЩЕЙ ПРИРОДЕ НАЦИЙ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Жан-Жак Руссо. РАССУЖДЕНИЕ О НАУКАХ И ИСКУССТВАХ. . . 65
Иоганн Готфрид Гердер. ИДЕИ К ФИЛОСОФИИ ИСТОРИИ
ЧЕЛОВЕЧЕСТВА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Иммануил Кант. КРИТИКА СПОСОБНОСТИ СУЖДЕНИЯ. . . . . . . . . 101
Георг Вильгельм Фридрих Гегель. ЛЕКЦИИ ПО ФИЛОСОФИИ
ИСТОРИИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Николай Яковлевич Данилевский. РОССИЯ И ЕВРОПА . . . . . . . . . . . . . 131
Эдуард Беннет Тайлор. ПЕРВОБЫТНАЯ КУЛЬТУРА. . . . . . . . . . . . . . . 151
Фридрих Ницше. РОЖДЕНИЕ ТРАГЕДИИ ИЗ ДУХА МУЗЫКИ.
ПРЕДИСЛОВИЕ К РИХАРДУ ВАГНЕРУ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Освальд Шпенглер. ЗАКАТ ЕВРОПЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Том 1. Образ и действительность . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Арнольд Тойнби. ПОСТИЖЕНИЕ ИСТОРИИ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Питирим Сорокин. ЧЕЛОВЕК, ЦИВИЛИЗАЦИЯ, ОБЩЕСТВО . . . . . 236
Социокультурная динамика. Кризис нашего времени. . . . . . . . . . . . . . 237
Зигмунд Фрейд. НЕДОВОЛЬСТВО КУЛЬТУРОЙ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
Бронислав Малиновский. НАУЧНАЯ ТЕОРИЯ КУЛЬТУРЫ . . . . . . . . 264
Йохан Хейзинга. HOMO LUDENS [ЧЕЛОВЕК ИГРАЮЩИЙ] . . . . . . . 274
Лесли А. Уайт. ИЗБРАННОЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Наука о культуре . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Понятие культуры . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Лев Гумилев. КОНЕЦ И ВНОВЬ НАЧАЛО . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
3
Стр.3
Карл Ясперс. СМЫСЛ И НАЗНАЧЕНИЕ ИСТОРИИ. . . . . . . . . . . . . . . . . 334
Истоки истории и ее цель. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
Духовная ситуация времени . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
Сэмюэль Хантингтон. СТОЛКНОВЕНИЕ ЦИВИЛИЗАЦИЙ . . . . . . . . . 356
Часть II. ИСТОРИЧЕСКАЯ КУЛЬТУРОЛОГИЯ
Введение . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
КУЛЬТУРА ДРЕВНЕГО ВОСТОКА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
ДРЕВНЕЕГИПЕТСКАЯ ЛИТЕРАТУРА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
Сказка потерпевшего кораблекрушение . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
Обречённый царевич . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381
Из «Книги мертвых» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
Поэзия Древнего Египта в переводах Анны Ахматовой
и Веры Потаповой . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
Сила любви . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
Вечная любовь . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
Из «Поучений Птахотепа» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
Из «Спора разочарованного со своей душой» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
Прославление писцов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
Восхваление Нила . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
Царица Хатшепсут отмеряет благовония
для своего отца Амона . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
Плач Исиды по Осирису . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
Сетование на похоронах . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
ЛИТЕРАТУРА ШУМЕРА И ВАВИЛОНИИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
«Энлиль! Повсюду...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
«Труд писцов, собратьев моих...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
«Если бы не мать моя» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
«Когда я, госпожа, в небесах сияла...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
«Благородная дева стоит на улице...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400
Законы вавилонского царя Хаммурапи . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400
Эпос о Гильгамеше. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414
Колыбельная песенка из Ашшура . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
Заклинание «Могучий, пресветлый муж...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432
Заклинание «Хорошо молиться тебе...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432
4
Стр.4
ХЕТТСКАЯ ЛИТЕРАТУРА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
Из «Песни об Улликумми» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
Из цикла «О царствовании на небесах» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434
Из Молитвы Мурсилиса во время чумы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
ЛИТЕРАТУРА ДРЕВНЕГО КИТАЯ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
1. Поэзия и изящная словесность . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
Из «Книги песен» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
Цюй Юань. Плачу по столице Ину. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
Сун Юй. Ветер (Поэма) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
Император Вэнь-Ди. Манифест просвещённого монарха
об обсуждении мер помощи населению. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443
Чжан Хэн. Вернусь к полям . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
Из ханьских песен Юэфу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
2. Философская проза . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
Из книги «Луньюй» («Суждения и беседы») . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
Из книги «Мэн-цзы» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450
Из книги «Даодэцзин» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450
Из книги «Чжуан-цзы» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
Из книги «Мо-цзы» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
Из книги «Вёсны и осени Люя» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
3. Историческая и повествовательная проза. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
Сыма Цянь. Из «Исторических записок». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
Чжао Е. Жизнеописание девицы из У по прозванию
Пурпурный Нефрит . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
ДРЕВНЕИНДИЙСКАЯ ЛИТЕРАТУРА. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460
Из «Ригведы». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461
Из «Атхарваведы» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464
Из «Брахман» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465
Из «Упанишад» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470
Из «Дхаммапады». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472
Из «Сутта-нипаты» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
Из «Джатак» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477
Законы Ману . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
5
Стр.5
ДРЕВНЕЕВРЕЙСКАЯ ЛИТЕРАТУРА. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
Из «Книги Бытия». Потоп. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
Книга Иова . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
Песнь песней . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
Книга Экклесиаст . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516
ЕВРОПЕЙСКАЯ КУЛЬТУРА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
АНТИЧНОСТЬ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
Гомер. ИЛИАДА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524
Эсхил. ПРОМЕТЕЙ ПРИКОВАННЫЙ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554
Сапфо. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570
К Афродите . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570
«По мне, — тот не смертный...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
«Венком охвати...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
[Ответ Алкею] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572
Эпиталамии . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572
«Напиток в котле...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572
Аристотель. НИКОМАХОВА ЭТИКА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572
Гай Катулл. СТИХОТВОРЕНИЯ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593
Плутарх. НАСТАВЛЕНИЯ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595
Вергилий. БУКОЛИКИ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601
ГЕОРГИКИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 605
ЭНЕИДА. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608
Овидий. ЛЮБОВНЫЕ ЭЛЕГИИ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611
ГЕРОИДЫ (письма). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615
Пенелопа — Улиссу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615
Брисеида — Ахиллесу. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617
НАУКА ЛЮБВИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619
ФАСТЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621
ПИСЬМА С ПОНТА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622
Бруту . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622
Руфину . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622
СРЕДНЕВЕКОВЬЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623
ПЕСНЬ О РОЛАНДЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624
РОМАН О ТРИСТАНЕ И ИЗОЛЬДЕ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634
6
Стр.6
ВОЗРОЖДЕНИЕ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671
Эразм Роттердамский. ПОХВАЛА ГЛУПОСТИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672
Томмазо Кампанелла. ГОРОД СОЛНЦА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 682
Франческо Петрарка. КНИГА ПЕСЕН . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693
Сонеты на жизнь Мадонны Лауры. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693
Сонеты на смерть Мадонны Лауры . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 696
Избранные канцоны, секстины, баллады и мадригалы. . . . . . . . . . . . . 698
Письмо к потомкам. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 699
Джованни Боккаччо. ДЕКАМЕРОН . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 701
Эдмунд Спенсер. КОРОЛЕВА ДУХОВ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 722
СТИХОТВОРЕНИЯ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735
«Как пламень — я, любимая — как лёд...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735
«В безбрежном океане звёздный луч...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736
Пьер де Ронсар. СТИХОТВОРЕНИЯ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736
«А что такое смерть? Такое ль это зло...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736
«Исчезла юность, изменила...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737
«Когда средь шума бытия...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737
«Проведав, что с другим любимая близка...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738
НОВОЕ ВРЕМЯ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738
Франсуа де Ларошфуко.
МАКСИМЫ И МОРАЛЬНЫЕ РАЗМЫШЛЕНИЯ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739
Джон Мильтон. САМСОН-БОРЕЦ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 745
Вольтер. КАНДИД, или ОПТИМИЗМ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754
Ричард Бринсли Шеридан. ШКОЛА ЗЛОСЛОВИЯ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 782
НОВЕЙШЕЕ ВРЕМЯ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786
Артюр Рембо. ОДНО ЛЕТО В АДУ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787
Перси Биши Шелли. БАШНЯ ГОЛОДА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 792
СОНЕТ К БАЙРОНУ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 793
ВОЗМУЩЕНИЕ ИСЛАМА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 793
ЕВРОПЕЙСКАЯ КУЛЬТУРНАЯ ИСТОРИЯ ХХ в. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820
РУССКАЯ КУЛЬТУРА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822
РАЗВИТИЕ РУССКОЙ КУЛЬТУРЫ X–XVII вв. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822
ПОУЧЕНИЯ ВЛАДИМИРА МОНОМАХА СЫНОВЬЯМ . . . . . . . . . . . . 824
Нестор Летописец. ПОВЕСТЬ ВРЕМЕННЫХ ЛЕТ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 827
7
Стр.7
ДОМОСТРОЙ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 849
АЛЕША ПОПОВИЧ И ДОБРЫНЯ НИКИТИЧ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 869
ИЛЬЯ МУРОМЕЦ И ИДОЛИЩЕ В КИЕВЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 873
ПОВЕСТЬ О ГОРЕ-ЗЛОСЧАСТИИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 877
ХОЖДЕНИЕ ЗА ТРИ МОРЯ АФАНАСИЯ НИКИТИНА . . . . . . . . . . . . 881
Иван Семенович Пересветов.
СКАЗАНИЕ О МАГМЕТЕ-САЛТАНЕ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 890
ПОВЕСТЬ О ЕРШЕ ЕРШОВИЧЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 893
Симеон Полоцкий. ПЕРВОЕ СТИХОТВОРЕНИЕ О МОСКВЕ. . . . . . . . 897
КУЛЬТУРА РОССИИ XVIII в. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 898
Александр Сумароков . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 899
На суету человека . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 899
«Лжи на свете нет меры...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 899
«Если девушки метрессы...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 899
Гавриил Романович Державин . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 900
Задумчивость . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 900
Признание . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 900
«Река времен в своем стремленьи...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 901
Властителям и судиям. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 901
Детская песня . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 901
Фелица. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 901
Правило жить . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 904
Николай Михайлович Карамзин . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 904
Веселый час . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 904
Прости . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 905
Иван Крылов. КВАРТЕТ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 905
Александр Николаевич Радищев. ПУТЕШЕСТВИЕ
ИЗ ПЕТЕРБУРГА В МОСКВУ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 906
ЗОЛОТОЙ ВЕК РУССКОЙ КУЛЬТУРЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 920
Василий Андреевич Жуковский. СВЕТЛАНА. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 921
СУД БОЖИЙ НАД ЕПИСКОПОМ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 924
Александр Сергеевич Пушкин.
«Я ПАМЯТНИК СЕБЕ ВОЗДВИГ НЕРУКОТВОРНЫЙ...» . . . . . . . . . . . 925
ПОВЕСТИ БЕЛКИНА. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 926
Станционный смотритель . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 926
8
Стр.8
Михаил Евграфович Салтыков-Щедрин.
ПРЕМУДРЫЙ ПИСКАРЬ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 931
Федор Иванович Тютчев . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935
Проблеск. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935
Вечер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935
Видение. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935
Сны. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935
«Еще шумел веселый день...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 936
Цицерон . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 936
«Из чьей руки свинец смертельный...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 936
Русской женщине . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 937
Слезы людские, о слезы людские . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 937
«Чародейкою Зимою...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 937
«Не Богу ты служил и не России...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 937
«Умом Россию не понять...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 937
«Нам не дано предугадать...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 938
«Две силы есть — две роковые силы...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 938
Николай Алексеевич Некрасов. РУССКИЕ ЖЕНЩИНЫ . . . . . . . . . . . . 938
Княгиня Трубецкая . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 938
«Есть женщины в русских селеньях...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 944
Михаил Юрьевич Лермонтов. ДЕМОН . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 945
Николай Васильевич Гоголь.
ВЕЧЕРА НА ХУТОРЕ БЛИЗ ДИКАНЬКИ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 954
Предисловие . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 954
Голова. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 955
Ночь перед Рождеством . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 957
МЕРТВЫЕ ДУШИ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 970
Иван Сергеевич Тургенев. СТИХОТВОРЕНИЯ В ПРОЗЕ. . . . . . . . . . . . 974
Деревня. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 974
Собака . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 976
Порог. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 976
СЕРЕБРЯНЫЙ ВЕК . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 977
Сергей Есенин . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 978
«Гой ты, Русь, моя родная...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 978
Русь уходящая . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 978
9
Стр.9
Максим Горький. СТАРУХА ИЗЕРГИЛЬ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 979
Игорь Северянин . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 983
Моя Россия . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 983
Русская . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 984
Гимн Российской республики . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 984
Эпилог («Я, гений Игорь Северянин...») . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 984
Владимир Маяковский . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 985
Себе, любимому, посвящает эти строки автор . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 985
Мы идем . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986
Красный еж . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 986
Приказ № 2 армии искусств . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 987
Вызов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 988
Сергею Есенину . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 989
Передовая передового . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 990
Весна. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 991
Велемир Хлебников . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 992
«Если я обращу человечество в часы...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 992
Воззвание председателей земного шара . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 993
Предложения. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 994
Дмитрий Сергеевич Мережковский. БОЛЬНАЯ РОССИЯ . . . . . . . . . . . 996
Конь бледный . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 996
Константин Бальмонт . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1002
Соперники . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1002
Безглагольность. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1003
Дурной сон. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1003
«Я не знаю мудрости…». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1004
«Уходит светлый май». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1004
«О, женщина, дитя, привыкшее играть…» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1004
Другу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1005
Золотая рыбка. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1005
Сознанье, Сила и Основа… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1005
Валерий Брюсов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1005
Творчество . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1005
10
Стр.10
Туманные ночи . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1006
Конь блед . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1006
Всё кончено . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1007
Каменщик . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1008
Товарищам интеллигентам. Инвектива . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1008
Поэту . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1008
Родной язык . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1009
Андрей Белый . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1009
Кладбище . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1009
Грезы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1010
Гимн солнцу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1010
Одиночество . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1010
Старец . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1011
Александр Блок . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1011
«Пусть светит месяц...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1011
«Ты много жил...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1011
Ангел-хранитель . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1012
Скифы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1012
«Его встречали повсюду...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1013
«Ночь, улица, фонарь, аптека...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1013
«Барка жизни встала на большой мели...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1014
Рассвет. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1014
«Девушка пела в церковном хоре...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1014
Фабрика . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1014
З. Н. Гиппиус . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1015
Осип Мандельштам. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1015
«Звук осторожный и глухой...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1015
«Нежнее нежного лицо...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1015
«Когда удар с ударами встречается...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1015
«Образ твой...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1015
«Паденье — неизменный спутник страха...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1016
Notre Dame . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1016
Петербургские строфы (Н. Гумилеву) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1016
11
Стр.11
«На розвальнях, уложенных соломой...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1017
«Люблю под сводами седыя...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1017
Анна Ахматова. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1017
Лозинскому. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1017
«Опять подошли “незабвенные даты”...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1018
«Ты знаешь, я томлюсь в неволе...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1018
Мужество. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1018
Марина Цветаева . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1019
Душа и имя . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1019
Анне Ахматовой . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1019
Маяковскому . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1019
«Тоска по родине...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1019
КУЛЬТУРА СОВЕТСКОГО ПЕРИОДА . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1020
Николай Островский. КАК ЗАКАЛЯЛАСЬ СТАЛЬ . . . . . . . . . . . . . . . . .1022
Демьян Бедный. ВЕЛИКИЙ ПОДВИГ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1030
Эдуард Багрицкий. СМЕРТЬ ПИОНЕРКИ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1031
Александр Твардовский. ВАСИЛИЙ ТЁРКИН . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1032
Расул Гамзатов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1037
Целую руки матерей. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1037
Берегите друзей. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1039
«В горах дагестанских джигиты, бывало…». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1040
Слезинка (Памяти Батала Куашева) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1040
«Изрек пророк…» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1040
Кайсын Кулиев . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1041
Земля моя . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1041
Константин Симонов . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1041
«Тот самый длинный день в году...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1041
«Жди меня и я вернусь...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1041
Евгений Евтушенко. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1042
Пролог . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1042
Николай Доризо . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1042
Время . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1042
«Не в бомбы атомного века...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1043
«Как себя он мало знал...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1043
12
Стр.12
Андрей Вознесенский . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1043
Литургия лет . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1043
Оглянись вперед . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1044
Ответ на записку. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1044
Для всех — вне звезд . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1044
Русские поэты. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1044
Роберт Рождественский. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1045
Савве Бродскому . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1045
Чудо . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1045
«Все начинается с любви...». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1045
Баллада о таланте, боге и черте . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1046
«Надо верить в обычное...» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1046
ЗАКЛЮЧЕНИЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1047
ПРИЛОЖЕНИЕ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1048
13
Стр.13